
Bazofiller, sağlıklı memelilerde dolaşan lökositlerin %1\'inden azını oluşturan nadir granülositlerdir. Genellikle sağlıklı durumdaki bazofil sayıları 200 hücre/μL\'nin altındadır. Kemik iliğinde üretilen bu hücreler, doku mast hücreleri ile ortak bir progenitör hücreden türemelerine rağmen mast hücrelerine dönüşmezler. Her iki hücre tipi benzer işlevlere sahip olmakla birlikte, organel sayısı ve granül yapısı bakımından farklılık gösterirler.
Bazofil Morfolojisi ve Türler Arası Farklılıklar
Genel Özellikler
- Granüller: Diğer granülositlere kıyasla az bulunur, farklı şekil ve irilikte olup Giemsa ve Wright boyaları ile mavi renkte boyanır. Toluidin mavisi ve tionin gibi boyalarla metakromazi (heparin nedeniyle) gözlemlenir.
- Yarı Ömür: Periferik kanda yaklaşık 6 saatlik kısa bir yarı ömre sahiptir; ancak inflamatuar mediatörlere yanıt olarak işe alındığında dokularda 2 haftaya kadar kalabilir.
Köpek Bazofili
- Boyut: 12 ila 20 μm çapında; nötrofillerle benzer veya biraz daha büyüktür.
- Çekirdek: Segmentli ve lobüle yapıdadır.
- Sitoplazma: Açık mor veya gri renkte, birkaç koyu granül bulunur. Bazı hücrelerde granüller seyrek ya da hiç bulunmayabilir.
Şekil 2: Köpek bazofili – lobüle çekirdek ve birkaç bazofilik granül içeren gri sitoplazma.
Kedi Bazofili
- Boyut: 12 ila 20 μm çapında; nötrofilden biraz daha büyük olabilir.
- Çekirdek: Açık renkli, düz kromatinli ve segmentli lobüle yapıya sahiptir.
- Sitoplazma: Çok sayıda yuvarlak, lavanta renkli granül içerir. Granüller sitoplazmayı doldurarak çekirdeğe güve yeniği benzeri bir görünüm verir.
Şekil 3: Kedi bazofili – lobüle çekirdeği çevreleyen çok sayıda yuvarlak granül.
Bazofillerin İşlevleri
- Histamin ve Heparin İçeriği: Bazofillerin granülleri, histamin ve heparin içerir. Histamin salınımı, ürtiker, anafilaksi ve akut alerjik reaksiyonlarda kritik rol oynar.
- Enflamasyon ve Pıhtılaşma: Heparin, inflamasyonda ve pıhtılaşmanın engellenmesinde önemli bir moleküldür.
- Sitokin Sentezi: Aktive olmuş bazofiller, inflamatuvar yanıtı başlatan veya düzenleyen çeşitli sitokinleri sentezleyerek bağışıklık sisteminin işleyişine katkıda bulunur.
Mast Hücreleri ile Karşılaştırma
- Boyut ve Görünüm: Kedi ve köpeklerdeki bazofillerle benzer boyuttadırlar.
- Çekirdek: Mast hücrelerinde sitoplazmada yuvarlak, oval veya eksantrik yerleşimli çekirdek bulunur.
- Sitoplazma: Çok sayıda küçük, yuvarlak, koyu mor granül içerir; bu granüller çekirdeğin bir kısmını kaplayabilir.
- Periferik Kanda Görünürlük: Mast hücreleri, periferik kanda nadiren görülür.
Şekil 6 ve 7: Mast hücrelerinin lösemi ve kutanöz mast hücre tümörlerine ait görüntüler.
Klinik Durumlar
Bazofili
Bazofili, bazofil sayısının 200-300/μL\'nin üzerine çıktığı durumlarda düşünülmelidir. Genellikle eozinofili ile birlikte görülür ve IgE aracılı bozukluklarla ilişkilidir. Bazofiliye yol açabilecek durumlar:
- Alerji ve Aşırı Duyarlılık Reaksiyonları
- Parazit Enfeksiyonları: Özellikle nematodlar, kelebekler, dirofilaria, kene istilası veya pire alerjisi.
- Hiperlipemi: Metabolik veya endokrin bozukluklarla ilişkili.
- Bazofilik Lösemi: Son derece nadir görülen miyeloproliferatif neoplazm.
Şekil 8: Kemik iliği aspirasyon görüntüleri – bazofilik miyeloblast, promiyelosit, metamiyelosit ve blast hücreleri.
Bazopeni
Bazopeni, şiddetli enfeksiyon, tiroid bozuklukları (özellikle hipertroidizm), uzun süreli kortikosteroid kullanımı ve stres gibi durumlarla ilişkilendirilebilir.
Sonuç
Bazofiller, immün yanıt ve inflamasyon süreçlerinde kritik rol oynayan nadir granülositlerdir. Hem morfolojik farklılıkları hem de işlevleri açısından mast hücreleriyle benzerlikler gösterirler. Veterinerlik pratiğinde bazofili ve bazopeni gibi durumların tanınması, alerjik ve paraziter hastalıkların yanı sıra metabolik bozuklukların değerlendirilmesinde önem arz etmektedir.
Bu kapsamlı inceleme, bazofillerin ve mast hücrelerinin morfolojisi, işlevleri ve klinik önemi hakkında detaylı bilgi sunarak, veteriner hekimler ve araştırmacılar için faydalı bir kaynak niteliği taşımaktadır.