Nötrofiller ve Bağışıklık Sistemi: Temel Bilgiler

Nötrofiller ve Bağışıklık Sistemi: Temel Bilgiler

Nötrofiller, bağışıklık sisteminin enfeksiyonlara karşı verdiği savaşın ön saflarında yer alan beyaz kan hücreleridir. Tüm lökositlerin %30-70\'ini oluşturan nötrofiller, özellikle bakteriyel enfeksiyonlarda etkili bir savunma mekanizması sağlar. Olgun nötrofiller segmentli çekirdek yapısına sahiptir ve bu nedenle segmentli nötrofiller olarak adlandırılır. Genç, tam olgunlaşmamış nötrofiller ise çubuk (band) çekirdekli nötrofiller olarak bilinir.

Nötrofillerin Kökeni ve Yaşam Döngüsü

Nötrofiller, kemik iliğindeki nötrofilik myeloblastlardan köken alır. Bu süreçte:

  1. Miyeloblastlar, bölünerek progranülositlere ve ardından miyelositlere dönüşür.
  2. Daha sonra metamiyelositler, bantlar ve segmentli nötrofiller oluşur.
  3. Üretim süreci, granülopoietin adı verilen bir koloni uyarıcı faktör (CSF) tarafından kontrol edilir.
  4. Kana geçiş ise nötrofil-salgılatıcı faktör (NRF) tarafından düzenlenir.

Bir nötrofilin yaşam döngüsü oldukça kısadır. Kemik iliğinde 4-8 gün boyunca gelişirler, dolaşımdaki ömürleri yaklaşık 8 saattir, ve dokulara geçtikten sonra görevlerini tamamlayarak ölürler.

Nötrofillerin Dokulara Göçü ve Fagositoz

Nötrofiller enfekte bölgelere ulaşmak için şu adımları izler:

  1. Kemotaksi: Bakteriyel hücrelerden veya yangılı dokulardan salınan kemotaktik maddeler nötrofilleri cezbeder.
  2. Marjinasyon: Nötrofiller, damar endoteline yapışır ve burada birikir.
  3. Diapedez: Damar duvarını geçerek enfekte dokulara ulaşır.
  4. Amipsi Hareket: Nötrofiller, enfekte bölgeye doğru ilerler.

Enfekte bölgeye ulaşan nötrofiller, fagositoz yoluyla bakteri ve diğer zararlı maddeleri yok eder. Fagositoz sürecinde:

  • Nötrofiller, hedef partikülleri çevreleyerek hücre içine alır.
  • Fagositik veziküller oluşur ve bu veziküller, lizozomal enzimlerle sindirilir.
  • Bir nötrofil, yaklaşık 20 bakteri fagosite edebilir.

Nötrofil Fonksiyonlarının Bozulması: Nötrofili ve Nötropeni

Nötrofili

Nötrofili, segmentli nötrofillerin sayısında artış olarak tanımlanır.
Nedenleri:

  • Stres veya Heyecan: Kortikosteroidler ve epinefrin, nötrofilleri dolaşıma yönlendirir.
  • Enflamasyon: Enflamatuar sitokinler nötrofillerin kemik iliğinden salınmasını uyarır.
  • Gecikmiş Apoptozis: Kortikosteroidler gibi bazı faktörler, nötrofillerin daha uzun süre yaşamasına neden olabilir.

Nötropeni

Nötropeni, nötrofil sayısında düşüşle karakterizedir ve enfeksiyon riskini artırır.
Nedenleri:

  • Kemik İliği Hastalıkları: Lösemi, miyelofitizis gibi hastalıklar.
  • Viral Enfeksiyonlar: Feline lösemi virüsü veya parvovirüs gibi.
  • Artan Yıkım: Otoimmün hastalıklar veya toksik etkiler.

Toksik Nötrofiller ve Hastalık İlişkileri

Toksik nötrofiller, genellikle şiddetli inflamasyon veya toksemi durumlarında görülür. Bu hücrelerde:

  • Sitoplazmik bazofili artışı,
  • Köpüklü vakuolleşme,
  • Dohle cisimcikleri gibi inklüzyonlar oluşur.

Bu değişiklikler inflamatuvar hastalığın şiddetini gösterir.

Sonuç

Nötrofiller, bağışıklık sisteminin vazgeçilmez bileşenlerindendir. Sağlıklı bir bağışıklık yanıtı için nötrofillerin uygun şekilde üretilmesi, dokulara göç etmesi ve fagositoz yapması gerekir. Nötrofili ve nötropeni gibi durumlar, bağışıklık sisteminin işleyişinde kritik sorunlara işaret edebilir. Özellikle toksik nötrofiller ve diğer morfolojik anormallikler, enfeksiyon ve inflamasyon süreçlerinde dikkatle değerlendirilmelidir.

Sıkça Sorulan Sorular (FAQs)

1. Nötrofiller ne kadar süre yaşar?
Kemik iliğinde 4-8 gün, dolaşımda ise yaklaşık 8 saat yaşarlar.

2. Nötrofili nedir?
Nötrofili, nötrofil sayısında artış anlamına gelir ve genellikle enfeksiyon, stres veya inflamasyon ile ilişkilidir.

3. Nötropeni neden tehlikelidir?
Nötropeni, nötrofil sayısının azalması nedeniyle enfeksiyonlara karşı savunmayı zayıflatır.

4. Toksik nötrofiller hangi durumlarda görülür?
Toksik nötrofiller, şiddetli inflamasyon veya toksemi durumlarında ortaya çıkar.

5. Nötrofiller fagositoz sırasında nasıl hareket eder?
Hedef partiküle bağlanır, çevresini sarar ve lizozomal enzimlerle parçalayarak yok eder.